Travma ve Sanat Terapisi

Hayatıma sevgili hocam Gamze Alçekiç Yaman ile girmiş olan sanat terapisi hakkında kısa ve bilgilendirici bir yazı yazmak istedim bugün. Sanat ve EMDR terapisti olan Gamze hocayla olan derslerim ve yaptığımız ufak etkinlikler sanat terapisine olan ilgimi ve merakımı bir hayli artırdı. Bu sebeple bende daha fazla araştırmaya ve bir yazı kaleme almaya karar verdim. Sanat terapisi pek çok alanda kullanılan bir yöntem olmasına karşın ben sizlere bu yazımda; Travmada neden sanat terapisi kullanılır? Nasıl tedavi eder? Hangi etkinliklerden faydalanır? gibi konu başlıklarından bahsetmek istiyorum. Keyifli okumalar dilerim.

Travma Nedir?

Psikolojik açıdan bakıldığında travma, savaş/kaç/donma stres tepkimizi ateşleyen, kişiliğimize yönelik büyük bir tehdidin sonucudur. Bir kişi tehdit karşısında bunalmışsa, vücudunun stres tepkisine takılıp kaldığı ve sanki düşmanla savaşıyormuş gibi davranmaya devam ettiği Travma Sonrası Stres Bozukluğu (PTSD) geliştirebilir.

TSSB Nedir?

Amerikan Psikiyatri Birliği (2013), Travma Sonrası Stres Bozukluğunu (TSSB), bir veya daha fazla travmatize deneyim sonucu olarak aşırı uyarılma, yeniden deneyimleme, kaçınma, olumsuz inanç ve beklentiler, geri dönüşler, uyku bozukluğu, üzücü rüyalar ve kabuslar gibi ciddi semptomlar yaşayan kişilerde ortaya çıkan bir hastalık olarak tanımlar.

Sanat Terapisi Nedir?

Sanat Terapisi, bireyleri, aileleri ve toplulukları aktif sanat yapma, yaratıcı süreç, uygulamalı psikolojik teori ve psikoterapötik ilişki içinde insan deneyimi aracılığıyla zenginleştiren bütünleşik bir zihinsel sağlık ve insan hizmetleri mesleğidir. Profesyonel bir sanat terapisti tarafından yönlendirilen Sanat Terapisi, kişisel ve ilişkisel tedavi hedeflerini etkili bir şekilde destekler ve toplumsal endişelere de katkıda bulunur. Sanat Terapisi, bilişsel ve duyu-motor fonksiyonları geliştirmek, özsaygı ve öz farkındalığı teşvik etmek, duygusal dayanıklılığı geliştirmek, içgörüyü artırmak, sosyal becerileri güçlendirmek, çatışmaları ve sıkıntıları azaltmak, toplumsal ve ekolojik değişimi ilerletmek amacıyla kullanılır.

Sanat terapistleri, geniş bir uygulama yelpazesinde farklı yaş gruplarındaki insanlarla çalışan uzman klinik uzmanlardır. Etik standartlar ve uygulama kapsamına rehberlik eden eğitimleri ve denetimli eğitimleri, onları çeşitli ortamlarda farklı kültürlere uygun çalışmaya hazırlar. Bireylerin değerlerini ve inançlarını saygıyla karşılayan sanat terapistleri, tıbbi ve zihinsel sağlık sorunlarıyla mücadele eden bireylerle birlikte duygusal, yaratıcı ve spiritüel büyüme arayan bireylerle de çalışırlar.

Entegratif yöntemler aracılığıyla, sanat terapisi, dilin sınırlarını aşabilen alternatif alıcı ve ifade iletişim modlarına davet eden kinestetik, duyusal, algısal ve sembolik fırsatlarla zihin, beden ve ruhu etkileşime sokar. Görsel ve sembolik ifade, deneyime ses verir ve bireyin, toplumun ve toplumun dönüşümünü güçlendirir.

Travma Tedavisinde Sanat Terapisi Neden Kullanılır?

Duygusal İfade: Sanat terapisi, kişinin duygusal deneyimleri ifade etmesine ve bu duyguları sanatsal yaratım aracılığıyla dışa vurmasına yardımcı olur. Bu, kelimelerle ifade etmekte zorlanılan duyguları ifade etmek için etkili bir yol sağlar.

Sembolik Dil: Sanat, sembolik bir dil aracılığıyla travmatik deneyimleri ifade etme imkanı tanır. Bu, kişinin bilinçdışı duygusal içeriklere ulaşmasına ve anlamlandırmasına yardımcı olabilir.

İfadenin Güvenliği: Sanat terapisi, bireylere duygusal ifadelerini güvenli bir ortamda yapma özgürlüğü tanır. Bu, kişilerin kendilerini ifade ederken utanç, korku veya suçluluk gibi duygusal engellerle başa çıkmasına yardımcı olabilir.

İyileşme Sürecini Hızlandırma: Sanat terapisi, kişinin travmatik deneyimleriyle yüzleşme ve bu deneyimleri anlamlandırma sürecini hızlandırabilir. Sanat aracılığıyla ifade etmek, konuşarak ifade etmekten daha hızlı ve doğrudan bir yol olabilir.

Anlamlandırma ve İncelik: Sanat, karmaşık duygusal içerikleri ifade etmek ve anlamlandırmak için daha fazla esneklik sağlar. Resimler, çizimler veya diğer sanat eserleri, travmatik deneyimleri anlamlandırmak için daha fazla incelik ve derinlik sunabilir.

Duygusal Regülasyon: Sanat terapisi, duygusal regülasyonu artırabilir. Sanatsal ifade, duygusal yoğunluğu hafifletmek ve kişinin duygusal durumunu düzenlemesine yardımcı olabilir.

Grup Destek İmkanı: Sanat terapisi, grup terapisi formatında da uygulanabilir. Grup içinde sanat aracılığıyla ifade etmek, kişilere birbirleriyle empati kurma ve bir destek ağı oluşturma fırsatı tanır.

Travma Tedavisinde Sanat Terapisi Nasıl Kullanılır?

1. İfadenin Özgürlüğü: Sanat terapisi, kişinin duygusal ifadesini serbest bırakmasına yardımcı olabilir. Resim, çizim veya diğer sanatsal faaliyetler aracılığıyla kişi, kelimelerle ifade etmekte zorlandığı duygularını ifade edebilir.

2. Travmatik Deneyimin İfadesi: Sanat, kişinin travmatik deneyimini doğrudan ifade etmesine izin verir. Bu, kişinin duygusal yükü hafifletmesine ve deneyimiyle yüzleşmesine yardımcı olabilir.

3. Sembole Dönüştürme: Sanat terapisi, travmatik deneyimleri sembolik bir dil aracılığıyla ifade etmeye olanak tanır. Bu semboller, kişinin deneyimiyle başa çıkmasına yardımcı olabilir ve anlamlandırma sürecini kolaylaştırabilir.

4. Güvenli Bir Ortam Oluşturma: Sanat terapisi, katılımcılara duygusal güvenlik ve ifade özgürlüğü sağlayan bir ortam sunar. Bu, kişinin travmatik deneyimleriyle yüzleşirken daha güvende hissetmesine yardımcı olabilir.

5. İyileşme ve Empati: Sanat terapisi, kişinin kendine duyduğu şefkat ve anlayışı artırabilir. Aynı zamanda terapist ile olan etkileşimler, empatiyi güçlendirerek iyileşme sürecini destekleyebilir.

6. Duygusal Regülasyon: Sanat terapisi, duygusal regülasyonu geliştirmeye yardımcı olabilir. Sanatsal ifade, duyguları anlamlandırmada ve yönetmede bir araç olarak kullanılabilir.

7. Hikaye Anlatımı: Sanat eserleri, kişinin yaşadığı travmatik deneyimleri bir hikaye gibi anlatmasına yardımcı olabilir. Bu, deneyimleri daha anlamlandırılabilir ve işlenebilir hale getirebilir.

Travma Tedavisinde Hangi Sanat Terapi Etkinlikleri Kullanılır?

1. Resim ve Çizim:

• Abstrakt resimler yapma.

• Kişisel semboller ve metaforlar kullanarak resimleme.

• Günlük tutma ve bu günlükleri resimlerle destekleme.

2. Mandal ve Mozaik Çalışmaları:

• Mandalalar çizme ve renklendirme.

• Mozaik yapma ve farklı renklerin, desenlerin birleştirilmesi.

3. Heykel ve Kil Çalışmaları:

• Kişisel temsiller oluşturmak için kil kullanma.

• Heykel yapma ve bu heykelleri ifade aracı olarak kullanma.

4. Müzik ve Ritim Çalışmaları:

• Müzik dinleme ve duygusal tepkilerin paylaşılması.

• Ritim çubukları, davullar veya diğer perküsyon enstrümanları kullanarak ritim çalışmaları.

5. Dans ve Hareket:

• Serbest dans ve duygusal ifade.

• Hareket terapisi ve bedenin travmatik deneyimlerle nasıl etkileşimde bulunduğunu anlama.

6. Hikaye Anlatma ve Yazma:

• Kişisel hikayeleri yazma ve bu hikayelerin ardındaki duyguları anlama.

• Masal terapisi: Hayali hikayeler oluşturma ve bu hikayeler üzerinden duygusal ifade.

7. Drama ve Rol Oyunları:

• Rol oyunları aracılığıyla duygusal durumları canlandırma.

• Trajik olayların alternatif sonuçlarını keşfetme.